| ЕМИСИЈА НА ЦВРСТИ ЧЕСТИЧКИ – ЧЕСТИЧКИ СО ГОЛЕМИНА ДО 2,5 МИКРОМЕТРИ (PM2,5) |  |
 |
Каков прогрес е направен во редукција на цврсти честички со големина до 2,5 микрометри (PM2,5). во Република Македонија?
Во 1990 г. вкупните национални емисии на PM2,5 изнесуваа 32,5 kt. За споредба, во 2016 г. емисиите се значително намалени за 57% и изнесуваат 14 kt. Главната причина за намалувањето се должи на пониските емисии од Индустриските процеси (производство на феролегури), Производство на енергија и Други сектори, каде намалувањето на емисиите се со удел 82%, 75% и 25%, соодветно, во однос на 1990 г.
На подолу дадениот графикон прикажан е годишен тренд на емисиите на PM2,5 во период од 1990 до 2016 година.
Графикон 1. Тренд на емисии на PM2,5
Во рамките на CARDS програмата, во 2005 година, во земјата беше воспоставен Инвентар на емисии на основните загадувачки супстанци во воздухот согласно ЕМЕП методологија по дадени сектори, односно дејности, а во 2014 година беше подготвен инвентар што ги вклучи сите загадувачки супстанци.
Секторите по горенаведената методологија и SNAP – селективната номенклатура за загадување на воздухот се дадени во табелата подолу:
| Сектор |
| Производство и дистрибуција на енергија |
| Домаќинства и административни објекти |
| Индустрија (Согорувачки процеси) |
| Индустрија (Производство) |
| Фугитивни емисии |
| Употреба на растворувачи и продукти |
| Патен сообраќај |
| Непатен сообраќај |
| Oтпад |
| Земјоделство |
| Друго |
Главните извори на емисии на на цврсти честички со големина до 2,5 микрометри PM2,5 во 2016 година се секторите: Домаќинства и административни објекти (главно греење во домаќинствата), Индустрија (Производство) (главно 2C2 Производство на феролегури) и Производство и дистрибуција на енергија со удели 63,3%, 18,7% и 6,1%, соодветно.
NFR секторите 1B Фугитивни емисии, 3 Земјоделство и 5 Отпад се незначителни извори на емисии на PM2,5.
Графикон 2. Eмисии на PM2,5 по SNAP сектори на годишно ниво
Кои различни сектори и процеси имаат учество во емисиите на PM2,5?
Главни извори на емисии на PM2,5 во 2016 г. се NFR категориите 1A4 – Други сектори (главно греење во домаќинствата), 2 – Индустриски процеси (главно 2C2 Производство на феролегури) со удели од 63% и 20% соодветно. Помали извори на емисии на PM2,5 во 2016 г. се NFR категориите 1A1 Производство на енергија и 1А2 Согорување во производни индустрии и градежништво со удели од по 6%.
NFR категориите 1B – Фугитивни емисии, 3 – Земјоделство и 5 – Отпад се незначителни извори на емисии на PM2.5.
За годините 2001, 2002 и 2009 емисиите на PM2,5 се многу ниски, споредено со другите години. Причините за ова е тоа што емисиите кои доаѓаат од производството на феролегури се многу ниски, заради фактот што во овие години компанијата за производство на феросилициум работела со ограничен капацитет и произведените количини на феросилициум се 80-90% пониски споредено со производството во 2014 г.
Од 2013 г. до 2014 г. емисиите повторно се намалиле за 25%, поради намалените емисии од производството на феролегури, како и намалените емисии од греењето во домаќинствата.Значајно намалување на емисиите, за 29%, има во 2016 г. споредено со 2015 г. кое се јавува пред се заради големо намалување на емисиите на PM2,5 од NFR категориите 2 – Индустриски процеси (главно 2C2 Производство на феролегури), заради намалениот капацитет во работата на инсталацијата за производство на феросилициум, 1A1 – Производство на енергија и 1А4 – Други сектори.
Графикон 3. Eмисии на PM2,5 по NFR сектори на годишно ниво
Опфат на податоци: excel_1, excel_2
Извор на податоци: Користените податоци се вкупните национални емисии и емисиите категоризирани по NFR кои ЕЕА земјите членки и земјите соработнички ги доставуваат до ЕЕА и секретаријатот на Обеденитетите нации. Податоците се достапни по земја на следната веб страна http://cdr.eionet.europa.eu/mk/un/clrtap/inventories/envwovm7g/.