Sektori i Zbatimit të Instrumentit për Ndihmë Para-Aderimit (IPA)

IPA Sektor

Instrumentet për Ndihmë Para-Aderimit (IPA) është një instrument kyç në strategjinë e para-anëtarësimit të Komisionit Evropian. Qëllimi kryesor i IPA-së është të ndihmojë vendet në përputhjen e tyre me standardet dhe politikat e Bashkimit Evropian, duke përfshirë ligjin e Bashkimit Evropian (acquis communautaire) në procesin e anëtarësimit të tyre në Bashkimin Evropian, dhe të ndihmojë këto vende për të përmbushur kriteret e para-anëtarësimit, si dhe kriteret politike, ekonomike dhe ligjore të Kopenhagës për anëtarësimin në BE, duke forcuar kapacitetet e administratës dhe përgatitjen për programet, menaxhimin dhe zbatimin e fondeve të kohezionit, strukturor dhe zhvillimit rural të BE pas anëtarësimit në Bashkimin Evropian.

IPA 2007-2013 (IPA I)

IPA u krijua si rezultat i reformës së Komisionit Evropian për ndihmën e jashtme, ku korniza ligjore për rregullimin e marrëdhënieve u zgjerua me përgatitjen e perspektivës financiare 2007-2013. IPA u krijua si një instrument i vetëm i para-anëtarësimit për periudhën 2007-2013, i cili zëvendësoi programet e mëparshme të ndihmës si PHARE, ISPA, SAPARD, CARDS dhe Instrumentin për Ndihmë Para-Aderimit për Turqinë. IPA u krijua me Rregulloren e Këshillit nr. 1085/2006, më datë 17.07.2006 (Rregullorja Kornizë IPA), ndërsa rregullat për zbatimin e IPA-s janë përcaktuar me Rregulloren e Komisionit Evropian nr. 718/2007 më 12.06.2007 (Rregullorja e Zbatimit të IPA). Në kuadër të IPA I janë zbatuar disa projekte.

IPA2014-2020 (IPA II)

IPA në mbështetje të Bashkimit Evropian vazhdoi të funksionojë për perspektivën financiare /periudha 2014-2020, përmes Instrumentit të njohur më gjerësisht si IPA II.

Përdorimi i fondeve nga IPA II përcaktohet nga Rregulloret përkatëse (Rregullorja (BE) Nr. 231/2014 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit e datës 11.03.2014 për krijimin e IPA II (Gazeta Zyrtare L, 15.03.2014) , Rregullorja (BE ) Nr. 236/2014 e Parlamentit dhe Këshillit Evropian e datës 11.03.2014 për përcaktimin e rregullave dhe procedurave të përbashkëta për zbatimin e instrumenteve të Bashkimit Evropian për financimin e veprimit të jashtëm (Gazeta Zyrtare L, 15.03.2014) dhe Rregullorja ( BE) Nr. 447 /2014 për zbatimin e Komisionit për rregullat e veçanta për zbatimin e Rregullores (BE) nr.231/2014), të Parlamentit dhe Këshiit Evropian për krijimin e IPA II Gz. Zyrtare L 132, më 03.05.2014) sipas të cilit fondet IPA menaxhohen në mënyrë të decentralizuar sa herë që është e mundur. Menaxhimi i decentralizuar i fondeve nga ndihma IPA është krijuar për të mundësuar menaxhimin e fondeve nga vendet përfituese të ndihmës. Gjatë menaxhimit të decentralizuar të fondeve të ndihmës IPA, Komisioni i Bashkimit Evropian i delegon një pjesë të kompetencave të tij vendit përfitues. Përpara marrjes së vendimit për transferimin e kompetencave për menaxhimin e decentralizuar për një komponent konkrete, program ose masë të caktuar në vendin përfitues, Komisioni Evropian kërkon përmbushjen e disa kritereve në lidhje me sistemet e menaxhimit dhe kontrollit, si dhe kushtin që të jenë akredituar akreditimet kombëtare, miratuar dhe hyrë në fuqi. Gjithashtu, përpara transferimit përfundimtar të kompetencave për menaxhimin e decentralizuar, Komisioni rishikon sërish akreditimet kombëtare, procedurat dhe strukturat e secilit prej organeve dhe autoriteteve që janë pjesë e strukturës së menaxhimit të ndihmës para-anëtarësuese IPA në vendin përfitues. Vendimi për transferimin e kompetencave për menaxhimin e decentralizuar të ndihmës IPA për zbatimin e një programi të caktuar përmban një listë të kontrolleve që kryhen nga Komisioni Evropian.

PROJEKTE AKTUALE

IPA 2021-2027 (IPA III)

Bashkimi Evropian miratoi një sërë rregulloresh që rregullojnë rregullat për zbatimin e instrumenteve të ndihmës së jashtme të Bashkimit Evropian. Rregullorja 1529/2021 e Parlamentit Evropian dhe e Këshillit për krijimin e Instrumentit për Ndihmë Para-Aderimit (IPA III), u miratua më 15 shtator 2021. I njëjti rregullon rregullat e përgjithshme në lidhje me ndihmën IPA III, objektivat dhe fushat prioritare të ndihmës, planifikimin strategjik, zbatimin, paketën financiare dhe dispozita të tjera specifike vetëm për Instrumentin e Ndihmës Para-Aderimit (IPA III). Sipas strukturës, IPA III ndahet në 5 dritare dhe 17 prioritete tematike, përkatësisht:

–          Dritarja 1: Sundimi i ligjit, të drejtat themelore dhe demokracia;

–          Dritarja 2: Qeverisja e mirë, harmonizimi i legjislacionit, marrëdhëniet e mira fqinjësore dhe komunikimi strategjik;

–          Dritarja 3: Axhenda e Gjelbër dhe Lidhshmëria e Qëndrueshme;

–          Dritarja 4: Konkurrueshmëria dhe rritja gjithëpërfshirëse dhe

–          Dritarja 5: Bashkëpunimi territorial dhe ndërkufitar.

Brenda dritares 3: Axhenda e gjelbër dhe lidhje e qëndrueshme, janë parashikuar prioritetet tematike 1 – Mjedisi dhe ndryshimet klimatike dhe 2 – Transporti, ekonomia dixhitale, shoqëria dhe energjia.

Sektori për Zbatimin e Instrumentit për Ndihmë Para-Aderimit (IPA) kryen këto punë dhe detyra:

–          Kryen funksionin e strukturës IPA të ministrisë në kuadër të IPA II dhe të Organit të menaxhimit të programeve mjedisore në përputhje me kompetencat e parashikuara në marrëveshjet financiare me BE-në për programet përkatëse mjedisore, dekretin për krijimi i strukturave dhe marrëdhënieve ndërmjet strukturave për menaxhimin e IPA-s dhe marrëveshjeve operacionale për IPA-n;

–          Kryen prioritizimin e reformave në kompetencë të Ministrisë që do të mbështeten nga fondet nga Instrumenti i Ndihmës Para-anëtarësimit të BE-së (IPA);

–          Kryen planifikimin e programeve dhe projekteve në Ministri që do të financohen nga IPA, në koordinim me ndihmën e donatorëve të tjerë;

–          Siguron monitorim të vazhdueshëm të rregullave të KE, PRAG dhe FIDIC për zbatimin e procedurave të tenderit për projektet IPA;

–          Monitoron dhe drejton zbatimin e projekteve dhe programeve në Ministri që financohen nga IPA;

–          Krijon dhe mban një sistem funksional kontrolli në lidhje me zbatimin e projekteve IPA, nëpërmjet procedurave të punës me shkrim dhe marrëveshjeve me autoritetet përkatëse, si dhe nëpërmjet kontrollit të punës së përditshme të sektorit;

–          marrëveshjet me autoritetet përkatëse, si dhe nëpërmjet kontrollit të punës së përditshme të sektorit;

–          Siguron burime financiare, njerëzore dhe materiale për zbatimin në kohë, efikas dhe efektiv të projekteve IPA në Ministri; Monitoron qëndrueshmërinë e rezultateve të projekteve IPA në Ministri, si dhe rezultatet e reformave dhe ndryshimin që ato bëjnë në shoqëri etj.

Puna e Sektorit për Zbatimin e Instrumentit për Ndihmë Para-Aderimit (IPA) kryhet përmes tre njësive:

NJËSIAS PËR PROGRAMIM DHE MONITORIM TË INSTRUMENTIT TË NDIHMËS SË PARAQASJES (IPA)

Njësia për programin dhe monitorim të Instrumentit për Ndihmë Paraqasëse (IPA) kryen këto punë dhe detyra:

–          Në funksion të strukturës IPA të ministrisë në kuadër të IPA II dhe Organit të Menaxhimit të Programeve Mjedisore, dhe në përputhje me marrëveshjet e funksionimit për IPA dhe manualet për procedurat e brendshme të punës, koordinon programimin dhe monitorimin e programeve dhe projekteve të financuara nga IPA;

–          Siguron informacion mbi prioritetet në sektorin e mjedisit për qëllime të programimit të duhur të fondeve dhe monitoron zbatimin e tyre duke monitoruar NPAA-në dhe dokumentet e tjera strategjike me qëllim monitorimin e duhur;

–          Koordinon të gjitha aktivitetet për përgatitjen, modifikimin dhe shtimin e aplikacioneve IPA, listat e identifikimit të operacioneve (OIS), programet vjetore dhe shumëvjeçare të veprimit mjedisor të financuara nga IPA;

–          Përcakton treguesit/indikatorët përkatës sektorialë për monitorimin e IPA-s, monitoron zbatimin e tyre, si dhe zbatimin e treguesve/indikatorëve për monitorimin e projekteve IPA;

–          Kontrollon nëse kontraktori i përmbush detyrimet në përputhje me kushtet e përcaktuara më parë dhe standardet e cilësisë; koordinon verifikimin e raporteve nga kontraktorët; koordinon të dhënat dhe kontrollin e orarit të konsulentëve të projektit; koordinon regjistrimin e fletëve të punës(timesheet); koordinon kontrollin e situatave të motit etj.

NJËSIA E ZBATIMIT TEKNIK TË INSTRUMENTIT PËR NDIHMË PARAQASËSE (IPA)

Njësia për Zbatimin Teknik të Instrumentit të Ndihmës Para-Aderimit (IPA) kryen këto punë dhe detyra:

–          Në funksion të strukturës IPA të ministrisë në kuadër të IPA II dhe Organit të Administrimit të Programit dhe Mjedisit, dhe në përputhje me marrëveshjet operacionale për IPA-në dhe manualet e procedurave të brendshme të punës, koordinon zbatimin teknik të programeve dhe projekteve të financuara nga IPA ;

–          Përgatit, monitoron dhe përditëson planin për zbatimin e tenderëve, me pjesëmarrjen e Organit të Ndërmjetësimit për Menaxhimin Financiar (MF – CFSD);

–          Koordinon përgatitjen dhe ndryshimet e dokumentacionit të tenderit (kushtet e referencës së projektit (ToR), specifikimet teknike, dosjet e tenderit) dhe të gjitha dokumentet e tjera që lidhen me procedurën e tenderit për projektet, në koordinim të ngushtë me Organin e Ndërmjetësimit për Menaxhimin Financiar (CFSD). );

–          Kryen një shqyrtim të detajuar dhe kontroll cilësor të dokumentacionit të tenderit dhe të gjitha dokumenteve të tjera që lidhen me procedurat e tenderit përpara dorëzimit të tyre në KE/DEU;

–          Ndihmon në përgatitjen e një raporti mbi përvojat e fituara dhe mësimet e nxjerra („LessonsLearned“) nga menaxhimi i programeve dhe projekteve;

–          Siguron anëtarët e duhur në komisionet e vlerësimit të tenderëve, si dhe të dhëna dhe dokumente shtesë të nevojshme për vlerësimin e suksesshëm të tenderëve për projektet mjedisore etj.

NJËSIA PËR KONTROLLIN E BRENDSHËM DHE KORDINIM NË ZBATIMIN E INSTRUMENTIT TË NDIHMËS SË PARAANDERIMIT (IPA)

Njësia për kontroll të brendshëm dhe koordinim gjatë zbatimit të instrumentit për ndihmë para anëtarësimit (IPA) kryen këto punë dhe detyra:

–          Në funksion të strukturës IPA të ministrisë në kuadër të IPA II dhe Organit të Administrimit të Programit dhe Mjedisit, dhe në përputhje me marrëveshjet e funksionimit për IPA dhe manualet për procedurat e brendshme të punës, koordinon proceset e kontrollit të brendshëm dhe vendosjes sipas kriteret e KE-së;

–          Koordinon përgatitjen dhe ndryshimet e të gjitha dokumenteve dhe manualeve për procedurat e brendshme të punës, të cilat rregullojnë ngritjen dhe punën e strukturës IPA të ministrisë në kuadër të IPA II/Organit të Menaxhimit të Programit Mjedisor, si dhe kompetencat e deleguara të Organit për ndërmjetësimi për menaxhimin financiar (CFSD) sipas kritereve të KE-së për vendosjen dhe ruajtjen e mjedisit të nevojshëm të kontrolleve/kontrollit;

–          Vepron në funksion të sekretariatit të komisionit sektorial të monitorimit të programeve mjedisore dhe të grupit sektorial të punës për veprimin mjedisor dhe klimatik;

–          Përgatit një deklaratë vjetore të menaxhimit për çdo program mjedisor të financuar nga IPA, e cila i dorëzohet për autorizim Koordinatorit Kombëtar;

–          Monitoron nëse projektet e përfunduara kanë rezultate të qëndrueshme dhe raporton në përputhje me rrethanat;

–          Kryen kontrollin e cilësisë së dokumenteve që përgatiten në strukturën IPA të ministrisë në kuadër të IPA II/Organit Menaxhues të Programit Mjedisor sipas manualeve për procedurat e brendshme të punës përpara dorëzimit formal të tyre pranë NIPAC, NAO dhe KE;

–          Monitoron fushën e punës për zbatimin e programeve mjedisore dhe raporton për burimet e nevojshme për zbatimin e programeve mjedisore;

–          Organizon zbatimin e auditimeve të brendshme dhe të jashtme në strukturën IPA të ministrisë në kuadër të IPA II dhe Organit të Administrimit të Programit Mjedisor, siguron dokumentet dhe informacionin e nevojshëm dhe monitoron kapërcimin e gjetjeve të auditimit me qëllim përmirësimin e punës së IPA. struktura e ministrisë në kuadër të IPA II dhe Organi Menaxhues i Programit të Mjedisit;

–          Kryen vlerësimin e rrezikut në lidhje me ngritjen dhe funksionimin e strukturës IPA të ministrisë në kuadër të IPA II dhe Organit të Administrimit të Programit Mjedisor;

–          Siguron ngritjen dhe funksionalitetin e sistemit për raportimin e parregullsive në lidhje me zbatimin e programeve mjedisore të financuara nga IPA dhe të tjerë.