Zëvendës ministri i Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor Jani Makraduli, sot në konferencën për shtyp e prezantoi planin dhe programin për reduktimin e ndotjes së ajrit në Republikën e Maqedonisë, zbatimi i të cilave bëhet prioritet strategjik i Qeverisë për vitin 2019.
Sipas kësaj, sipas Zëvendësministrit Makraduli, thekësoi se 1.5 milionë euro shtesë janë dhënë për këtë qëllim. Plani për ajër të pastër në Republikën e Maqedonisë, tregon disa aspekte të rëndësishme, që është shprehur qartë vullneti politik për të zvogëluar ndotjen e ajrit, zbatimi i masave do të realizohet përmes një qasje të integruar dhe koordinuar, hapja e Qeverisë dhe institucioneve shtetërore për partneritet me organizatat e shoqërisë civile, kompanitë e biznesit dhe organizatat ndërkombëtare. Zëvendësministri i Mjedisit Jetësor Jani Makraduli, gjithashtu theksoi se për herë të pare ndahen fonde të veçanta buxhetore ekskluzivisht për reduktimin e ndotjes së ajrit.
“Ky program ka një plan për të reduktuar ndotjen e ajrit në Shkup në 50%, ndërsa në qytete të tjera që janë viktima më shumë se një ulje tjetër është midis 30% dhe 50%. Mënyra e financimit të aktiviteteve është një fond fillestar i veçantë prej 1.5 milion euro dhe këto fonde janë shtesë përveç atyre që ekzistojnë për aktivitete të ndryshme të ministrive të ndryshme në lidhje me mbrojtjen e mjedisit në vlerë prej 20 milion euro, tha zëvendësministri Makraduli .
Parimi bazë i planit të për ajër të pastër është ballafaqimi, përkatësisht parandalimi me burimet e ndotjes. Programi për reduktimin e ndotjes së ajrit do të realizohet nëpërmjet disa komponentëve prioritarë:
❖ Monitorimi – zëvendësimi i plotë i të gjitha instrumenteve në 18 stacione monitorimi dhe aplikimi i modeleve moderne matematikore për modelimin dhe parashikimin e duhur të ndotjes së ajrit;
❖ Kontrollet e shpeshta inspektuese;
❖ Fushatat publike;
❖ Ndryshimet ligjore;
❖ Ballafaqimi i burimeve të ndotjes nga ngrohja në amvisëri: transporti, industria, ndërtimi, gjelbërim urban dhe mbeturinat.
“Dhjetë mijë amvisëri do të jetë të lidhura me transportuesit ekzistues të ngrohjes, rrjeti i ngrohjes do të zgjerohet, në bazë të analizave që kemi bërë, TVSH-ja për ngrohjen e furnizuar do të reduktohet nga 18% në 5%. Gjithashtu 20 mijë familje do t’i ndërojnë shporetat e vjetër jo- ekologjik me dru, 15 mijë familje do ta përmirësojnë efikasitetin e energjisë së shtëpive, 3 mijë amvisri do të lidhen me gaz, 20 mijë do të blejë kondicionerë inverter për ngrohje dhe dy mijë familje e kategorive të cenueshme të qytetarëve në mënyrë subvencionuese do ta ndryshojnë mënyrën e ngrohjes. Pas dy viteve nuk do të ketë asnjë familje që do të ngrohet me qymyr, naftë ose koks”, tha zëvendësministri i Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor, Makraduli.
Një pjesë e masave të tjera të parashikuara në planin për ajër të pastër janë:
❖ Ndryshime në Ligjin e Automjeteve (Vendosja e afisheve ekologjike);
❖ subvencione për furnizimin e automjeteve elektrike dhe hibride;
❖ subvencione për instalimin e pajisjeve që përdorin naftë ose gaz tokësor;
❖ vendosja e regjimit të veçantë të trafikut dimëror në ditët kur ndotja është më e lartë;
❖vendosja e një autobusi pilot të shkollës;
❖ ndryshime në Ligjin mbi Emetimet Industriale;
❖ publikimi transparent i të gjitha kompanive me licenca të vlefshme A dhe B;
❖ zbatimi urgjent i planit për gjelbërimin me fondet e kompensimit për ndërtimin e tubacionit në Vodno;
❖ ridizajnimi i hapësirave të braktisura publike;
❖ kontrollet e forcuara mbi aktivitetet e ndërtimit;
❖ kontrollet e inspektimit nuk do të ndahen nga kompetenca, por nga veprimi;
❖vendosja e ndërimit të dytë të shërbimeve të inspektimit
❖ ngritja e vetëdijes publike për efektet e dëmshme të thëngjillit të ngrohjes.
Përfitim shtesë nga përmbushja e këtyre masave dhe aktiviteteve në luftën për reduktimin e ndotjes së ajrit, siç theksoi zëvendësministri Makraduli, do të jetë përmbushja e qëllimeve të marrëveshjes së Parisit, respektivisht reduktimi i gazrave serrë, rritja e përqindjes së objekteve nga efikasiteti i energjisë dhe rritja e përdorimit të burimeve të ripërtëritshme të energjisë.
“Apeloj për veprim të përbashkët dhe një të ardhme të përbashkët. Besoj se ende nuk është tepër vonë për të vepruar dhe askush nuk ka të drejtë të thotë pas 2-3 vitesh që ai nuk e ka ditur se sa e dëmshme është ndotja. Jam thellësisht i bindur se ky nuk është një mision i pamundur, sepse kemi një plan të qartë se çka duhet të bëhet, “tha Makraduli
Në Pres-konferencën, zëvendësministri i Mjedisit Jetësor dhe Planifikimit Hapësinor Jani Makraduli, njoftoi se në muajin e ardhshëm do të fillojnë negociatat për rrumbullakimin e planit operativ të aktiviteteve për marrjen e A Lejes së integruar ekologjike në të ardhmen për kombinatin më të madh e REK Manastir. Ai gjithashtu vuri në dukje se me vendosjen e rrjeteve do të mblidhet plastika nga lumi Vardar, si dhe do të vazhdohet me aksinon “një kapak një shpresë”. Disa nga aktivitetet, siç tha Makraduli, do të financohen nga institucionet ndërkombëtare dhe deri në fund të vitit do të organizohet një konferencë donatorësh për mbledhjen e fondeve shtesë.
Në pyetjen e gazetarëve lidhur me burimet e ndotjes, zëvendësministri Makraduli, theksoi se ndotësi numër një është ngrohja e ekonomive familjare, e më pas vijon trafiku dhe industria.
Gjithashtu, Makraduli, theksoi se dallimi midis këtij Plani për ajër të pastër dhe të gjitha ato të mëparshmet, është se tani është një program qeveritar me masa dhe shifra specifike, për realizimin e të cilës do të punojnë të gjitha institucionet shtetërore, ministritë relevante, njësitë e vetëqeverisjes lokale, dhe organizatat e shoqërisë civile. Për këtë arsye Makraduli, shprehu besimin se plani për ajër të pastër do të japë rezultatet e pritura dhe me qëllimin përfundimtar të reduktimit të ndotjes së ajrit dhe mbrojtjes së shëndetit të qytetarëve.