| ЕМИСИЈА НА ЦВРСТИ ЧЕСТИЧКИ – ЧЕСТИЧКИ СО ГОЛЕМИНА ДО 10 МИКРОМЕТРИ (PM10) |  |
 |
Каков прогрес е направен во редукција на цврсти честички со големина до 10 микрометри (PM10) во Република Македонија?
Во 1990 г. вкупните национални емисии на PM10 изнесуваа 48 kt. За споредба емисиите во 2016 г. се значително намалени за 59% на ниво од 19,5 kt. Главната причина за намалувањето се должи на пониските емисии од Индустриските процеси (производство на феролегури), Производство на енергија и Други сектори, каде намалувањето на емисиите се со удел од 81%, 75% и 25%, соодветно, во однос на 1990 г.
На подолу дадениот графикон прикажан е годишен тренд на емисиите на PM10 во период од 1990 до 2016 година.
Графикон 1. Тренд на емисии на цврсти честички со големина до 10 микрометри PM10
Во рамките на CARDS програмата, во 2005 година, во земјата беше воспоставен Инвентар на емисии на основните загадувачки супстанци во воздухот согласно ЕМЕП методологија по дадени сектори, односно дејности, а во 2014 година беше подготвен инвентар што ги вклучи сите загадувачки супстанци.Започнувајќи од 2014 година, Република Македонија врши пресметки на национaлни емисии за сите загадувачки супстанци.
Изворите на емисии, во рамките на овој национален индикатор, е направена согласно следната категоризација:
| Сектор |
| Производство и дистрибуција на енергија |
| Домаќинства и административни објекти |
| Индустрија (Согорувачки процеси) |
| Индустрија (Производство) |
| Фугитивни емисии |
| Употреба на растворувачи и продукти |
| Патен сообраќај |
| Непатен сообраќај |
| Oтпад |
| Земјоделство |
| Друго |
Главните извори на емисии на на цврсти честички со големина до 10 микрометри PM10 во 2016 година се секторите 2 – Домаќинства и административни објекти (главно греење во домаќинствата), 4 – Индустрија (Производство) (главно 2C2 Производство на феролегури) , 10 – Земјоделство и 1 – Производство и дистрибуција на енергија со удели 46,6%, 19,6%, 12,1% и 10,9%, соодветно.
Графикон 2. Eмисии на PM10 по сектори на годишно ниво во 2016 година
Кои различни сектори и процеси имаат учество во емисиите на PM10?
Главни извори на емисии на PM10 во 2016 г. се NFR категориите 1A4 – Други сектори (главно греење во домаќинствата), 2 – Индустриски процеси (главно 2C2 Производство на феролегури) 3 – Земјоделство и 1A1 – Производство на енергија.
NFR категориите 1B – Фугитивни емисии и 5 – Отпад се незначителни извори на емисии на PM10.
За годините 2001, 2002 и 2009 емисиите на PM10 се многу ниски, споредено со другите години. Причините за ова е тоа што емисиите кои доаѓаат од производството на феролегури се многу ниски, заради фактот што во овие години компанијата за производство на феросилициум работела со ограничен капацитет и произведените количини феросилициум се 80-90% пониски споредено со производството во 2014 г.
Од 2013 г. до 2014 г. емисиите на PM10 повторно се намалиле за 24%, поради намалените емисии од производството на феролегури, како и намалените емисии од греењето во домаќинствата. Значајно намалување на емисиите има во 2016 г. споредено со 2015 г. кое се јавува пред се заради големо намалување на емисиите на PM10 од NFR секторите 2 – Индустриски процеси (главно 2C2 Производство на феролегури), заради намалениот капацитет во работата на инсталацијата за производство на феросилициум и 1A1 Производство на енергија.
Графикон 3. Eмисии на PM10 по NFR сектори на годишно ниво
Опфат на податоци: excel_1, excel_2
Извор на податоци: Користените податоци се вкупните национални емисии и емисиите категоризирани по NFR кои ЕЕА земјите членки и земјите соработнички ги доставуваат до ЕЕА и секретаријатот на Обеденитетите нации.Податоците се достапни по земја на следната веб страна http://cdr.eionet.europa.eu/mk/un/clrtap/inventories/envwovm7g/.